Έχουμε δύο εγκεφάλους

Σε όλες τις ιστορικές περιόδους και σε όλους τους πολιτισμούς, η κοινή γνώμη θεωρούσε την κοιλιά ως την κύρια έδρα των συναισθημάτων και των συγκινήσεων. Όμως για τους επιστήμονες ήταν μέχρι σήμερα απλώς ένας σωλήνας που λειτουργούσε αντανακλαστικά, ενώ για τους περισσότερους ανθρώπους στο δυτικό κόσμο το πιο πεζό, γλοιώδες και ενοχλητικά θορυβώδες μέρος του ανθρώπινου σώματος. Μέχρις ότου κάποιος σκέφτηκε να μετρήσει τις νευρικές ίνες του εντέρου. Έτσι ανακάλυψε ότι οι αυθαίρετοι ισχυρισμοί των αρχαιότερων παραδόσεων είχαν επιστημονική βάση, αφού στην κοιλιά υπάρχει ένας δεύτερος εγκέφαλος, σχεδόν το αντίγραφο εκείνου που έχουμε στο κεφάλι, ο οποίος δε χρησιμεύει μόνο για την πέψη. Ανακαλύφθηκε, έτσι, ότι ο κοιλιακός εγκέφαλος λειτουργεί αυτόνομα και στέλνει περισσότερα σήματα στον εγκέφαλο του κεφαλιού απ’ όσα λαμβάνει απ’ αυτόν. Βοηθά στο να παγιώνονται οι αναμνήσεις που αφορούν στα συναισθήματα. Μπορεί ν’ αρρωστήσει, να υποφέρει από στρες, ν’ αναπτύξει τις δικές του νευρώσεις. Βιώνει συναισθήματα, "σκέφτεται" και θυμάται. Και μας βοηθά να παίρνουμε αποφάσεις.
Ίδια κύτταρα, ίδιες αρχές λειτουργίας, ίδιοι υποδοχείς: σχεδόν ταυτόσημοι
Ο δεύτερος εγκέφαλός μας αναλαμβάνει τις "αποφάσεις της κοιλιάς", δηλαδή τις αυθόρμητες και ασυνείδητες, άρα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη χαρά όσο και στον πόνο μας. Για τη μελέτη αυτού του δεύτερου εγκεφάλου γεννήθηκε μια καινούρια επιστήμη: η νευρογαστρεντερολογία. Τα θεμέλιά της έθεσε, στα μέσα του 1900, ο Λέοπολντ Άουερμπαχ, ένας Γερμανός νευρολόγος ο οποίος, μελετώντας το έντερο στο μικροσκόπιο, παρατήρησε δύο λεπτότατα στρώματα νευρικών κυττάρων ανάμεσα σε δύο στρώματα μυών. Κι ανακάλυψε ότι αυτό το είδος δικτυωτού πλέγματος περιβάλλει όλη την πεπτική οδό μέχρι το ορθό έντερο.
Το δίκτυο των νευρικών κυττάρων που ανακάλυψε ο Άουερμπαχ είναι το κέντρο διαχείρισης και ελέγχου. Δεν περιορίζεται στο να αναλύει τη σύνθεση των τροφών και στο να συντονίζει τους μηχανισμούς απορρόφησης και έκκρισης της. Ελέγχει επίσης την ταχύτητα διέλευσης του περιεχομένου καθώς και άλλες λειτουργίες, οι οποίες ρυθμίζονται χάρη στην ισορροπία μεταξύ των ανασταλτικών και των διεγερτικών νευροδιαβιβαστών, των διεγερτικών ορμονών και των προστατευτικών εκκρίσεων. Ο κοιλιακός μας εγκέφαλος πρέπει ν’ αναλύσει την κάθε τροφή στα συστατικά της για ν’ αποφασίσει ποια στοιχεία πρέπει να απορροφήσει και ποια να αποβάλει - δηλητήρια, μικροοργανισμούς. Κι αυτό γιατί ο κοιλιακός εγκέφαλος είναι επίσης ο οργανωτής της άμυνας ενάντια στους εισβολείς.
Όταν η κοιλιά "ενοχλείται", μας βάζει σε μπελάδες
Το 1981, ο Αυστραλός Μαρτσέλο Κόστα, απέδειξε ότι τα νευρικά κύτταρα του εντέρου παράγουν σεροτονίνη, για την οποία ήδη γνώριζαν ότι ήταν ένας από τους πολλούς νευροδιαβιβαστές του νευρικού συστήματος. Όμως, δεν είναι η μοναδική ουσία που εκκρίνεται από τον κοιλιακό εγκέφαλο, ο οποίος είναι ένα τεράστιο χημικό εργοστάσιο που παράγει περίπου σαράντα νευροδιαβιβαστές ή νευρορυθμιστές, μέσω των οποίων τα διάφορα μέρη του επικοινωνούν τόσο μεταξύ τους όσο και με τον κρανιακό εγκέφαλο
Τα κύτταρα και των δύο εγκεφάλων μιλούν την ίδια χημική γλώσσα. Αυτό εξηγεί το γιατί συχνά οι ασθενείς από Αλτσχάιμερ και πάρκινσον παρουσιάζουν ίδιου τύπου βλάβες και στους δύο εγκεφάλους. Όπως επίσης και το γιατί τα ψυχοφάρμακα επιδρούν και στο έντερο και τα γαστρεντερικά φάρμακα και στον εγκέφαλο.
Η πιο πρόσφατη θεραπεία, που βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο, για το ευερέθιστο κόλον είναι αποτέλεσμα των ερευνών για τον κοιλιακό εγκέφαλο. Από τη συγκεκριμένη ασθένεια υποφέρει το 20% του πληθυσμού. Προκαλεί πόνους στην κοιλιά, ακανόνιστες κενώσεις και συσσώρευση αέριων. Δεν ξέρουμε γιατί το κόλον αυτών των ασθενών δυσλειτουργεί. Ένοχος, σύμφωνα με τον Σέρμαν- καθηγητή φυσιολογίας στην κτηνιατρική σχολή του Ανόβερου- είναι ο κοιλιακός εγκέφαλος ή, ακριβέστερα, η κακή συνεννόηση μεταξύ του πάνω και του κάτω εγκεφάλου - το ίδιο πιθανόν ισχύει και για άλλες πενήντα περίπου ασθένειες. Ο κοιλιακός εγκέφαλος μπορεί να υποφέρει κι από νευρώσεις. Πάντως, η επικοινωνία μεταξύ των δύο εγκεφάλων ρυθμίζεται από εκείνον της κοιλιάς. Απ’ αυτόν ξεκινά το 90% των μηνυμάτων προς το κεφάλι. Εμείς τα αντιλαμβανόμαστε μόνο όταν είναι σήματα συναγερμού που προκαλούν μια σειρά από ενοχλητικές αντιδράσεις
Οι καταθλιπτικοί αισθάνονται όλες τις κινήσεις του εντέρου τους
Ο Έμεραν Μάγερ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ανακάλυψε ότι ένα μέρος των μηνυμάτων του κοιλιακού εγκεφάλου φτάνει στο μεταιχμιακό  σύστημα που βρίσκεται στο κέντρο του πάνω εγκεφάλου. Αυτό το σύστημα παίζει αποφασιστικό ρόλο στη ρύθμιση της συναισθηματικής μας συμπεριφοράς, αφού επεξεργάζεται τα αρνητικά σήματα και καταστέλλει τα δυσάρεστα συναισθήματα. Τα ερεθίσματα που προέρχονται από το έντερο γίνονται αντιληπτά μόνο όταν ξεπερνούν ένα σχετικά υψηλό κατώφλι(τιμή ενεργοποίησης), ενώ όποιος υποφέρει από ευερέθιστο κόλον, σύμφωνα με τον Μάγερ πιθανόν να έχει πιο χαμηλό κατώφλι, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται και την παραμικρή εντερική κίνηση. "Οι καταθλιπτικοί και οι αγχωτικοί έχουν παρόμοια συμπτώματα", αναφέρει ο Μάγερ. Γιατί χαμηλώνει το κατώφλι; Πιθανόν λόγω του στρες. Όταν ο πάνω εγκέφαλος αισθάνεται πίεση ή φόβο, θέτει σε συναγερμό τα κύτταρα του εντέρου, τα οποία παράγουν ερεθιστικές ουσίες όπως η ισταμίνη. Η πρωτεΐνη αυτή ενεργοποιεί τα νευρικά κύτταρα του πεπτικού σωλήνα κι αυτά προκαλούν συσπάσεις στους μυς του εντέρου. Έτσι εξηγούνται οι κράμπες, οι σουβλιές και η διάρροια. Αυτό το σήμα συναγερμού ανεβαίνει έπειτα στον κρανιακό εγκέφαλο, ο οποίος το αναμεταδίδει στον κοιλιακό και πάει λέγοντας Αν το άγχος δεν υποχωρήσει, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος και τα συμπτώματα γίνονται χρόνια.
Τα άγχη του παρελθόντος χαράσσονται ανεξίτηλα και στην κοιλιά
"Τα άγχη που βιώσαμε κατά το παρελθόν εντυπώνονται τόσο στο κεφάλι όσο και στην κοιλιά, δημιουργώντας μια ισόβια υπερευαισθησία του άξονα κεφάλι-κοιλιά", τονίζει ο Σέμαν. Μήπως λοιπόν η μελαγχολία και ο φόβος γεννιούνται στο έντερο; "Τα δεδομένα μάς λένε ότι, όπως το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού επιδρούν στη διάθεσή μας, έτσι και άλλες ψυχικές καταστάσεις μπορεί να γεννιούνται στον κοιλιακό εγκέφαλο, μεταξύ των οποίων και η τυπική κατάθλιψη", υποστηρίζει ο Μάγερ. Όμως αυτές οι έρευνες είναι ακόμα στα σπάργανα. Κάθε φορά που το έντερο συσπάται και εκκρίνει σεροτονίνη ή άλλους νευροδιαβιβαστές, οι πληροφορίες ταξιδεύουν μέσω των πνευμονογαστρικών νεύρων μέχρι τον πάνω εγκέφαλο, όπου μεταφράζονται σε αδιαθεσία, αλλεργία, αίσθημα κόπωσης ή ζωτικότητας και καλή ή κακή διάθεση.
Και η κοιλιά επίσης ονειρεύεται
"Μπορούμε να πούμε ότι ο κοιλιακός εγκέφαλος σκέφτεται", ισχυρίζεται ο Σέρμαν. "Είναι οργανωμένος με λειτουργικό τρόπο, δουλεύει με μια σειρά κυκλωμάτων, είναι σε θέση να καταγράφει διαφορετικές καταστάσεις και ν’ αντιδρά αυτόνομα. Εν ολίγοις, έχει όλα τα στοιχεία ενός ολοκληρωμένου νευρικού συστήματος". Το βέβαιο είναι ότι η κοιλιά φτιάχνει την ατμόσφαιρα του κεφαλιού.  Το κεφάλι είναι η "τράπεζα" των συναισθημάτων, αφού συλλέγει όλες τις αντιδράσεις και τα δεδομένα κυρίως στο μετωπιαίο φλοιό. Ο κοιλιακός εγκέφαλος διηγείται τη δική του εκδοχή στον πάνω εγκέφαλο, δημιουργεί το δικό του "αισθηματικό" προφίλ και προετοιμάζει ένα αισθητικό υπόστρωμα ή κλίμα για τη νύχτα. Πράγματι, κατά τη φάση REM του ύπνου, όπου ο εγκέφαλος παράγει κύματα υψηλής συχνότητας (αλλά χαμηλού δυναμικού) και όνειρα, τα σπλάχνα αρχίζουν κι αυτά να πάλλονται κυματιστά χάρη στη σεροτονίνη. Μ’ αυτά τα κύματα ο κρανιακός εγκέφαλος "αποθηκεύει" τις αναμνήσεις με όλη τη συναισθηματική τους φόρτιση. "Τα προσεχή χρόνια ίσως ανακαλύψουμε ότι ο εγκέφαλος και η κοιλιά είναι η βιολογική μήτρα του ασυνειδήτου!

Περιοδικο Focus Από το τεύχος Νο 15, Μάιος 2001, σελ. 40-46

ΗΛΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ- ΜΙΑ ΠΑΝΑΡΧΑΙΑ ΜΕΘΟΔΟΣ ΙΑΣΗΣ

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο συχνά ακούμε για τις βλαβερές συνέπειες που επιφέρει στον οργανισμό μας η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Παρόλα αυτά για την όλη διαδικασία χρησιμοποιούμε την λέξη ηλιοθεραπεία, δηλαδή την χρήση του ηλίου ως μέσου ίασης. Τελικά ο Ήλιος βλάπτει ή θεραπεύει;
Στα αρχαία χρόνια τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο ο Ήλιος λατρευόταν ως θεός παντεπόπτης και ζωοποιός. Ταυτιζόταν με τον Δία, ενώ οι τελετές λατρείας του λάμβαναν χώρα στα βουνά, όπου η ηλιακές ακτίνες ήταν πιο ισχυρές και τα ενεργειακά αποθέματα υψηλοτέρα.
Ο Ήλιος, κατά την αρχαία θεραπευτική, θεωρείται ότι μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση του αρτηριακού αίματος, να ανυψώσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα και να εξαγνίσει την ψύχη. Πιο αναλυτικά, η αρχαία παράδοση μας διδάσκει ότι η καλύτερη ώρα για ηλιοθεραπεία είναι πριν από την ανατολή του ηλίου, όπου οι ακτίνες που ανακλώνται στην ατμόσφαιρα μεταφέρουν την μέγιστη ζωτική ενέργεια που είναι ικανή να επηρεάσει ευεργετικά τον εγκέφαλο και να βελτιώσει το νευρικό σύστημα. Στη συνέχεια, όταν ο Ήλιος ανατέλλει, οι ακτίνες του έρχονται σε ευθεία γραμμή επηρεάζουν το αναπνευστικό σύστημα και την ευαισθησία μας. Όταν ο Ήλιος μεσουρανεί επηρεάζει το πεπτικό μας σύστημα σταθεροποιώντας το στομάχι, ενώ το απόγευμα η δύναμη του Ήλιου μειώνεται έχοντας αδύναμα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Σήμερα η επιστημονική έρευνα έδειξε ότι ο Ήλιος, εκτός από την όμορφη εμφάνιση που δίνει στο δέρμα λόγο της έκκρισης μελανίνης, μπορεί να προσφέρει και άλλες ευεργετικές ιδιότητες που συνδέονται άμεσα με την δημιουργία της βιταμίνης D,μιας βιταμίνης που δεν μπορεί να ληφθεί από το φαγητό, ενώ η έλλειψη αυτής προκαλεί οστεοπόρωση λόγο του σημαντικού ρόλου που παίζει στην απορρόφηση του ασβεστίου από τον οργανισμό. Άλλες έρευνες σχετίζουν την έλλειψη βιταμίνης D με την πρόληψη του καρκίνου, τις καρδιόπαθειες και τον διαβήτη.
Γνωστή ακόμα είναι η δράση του Ήλιου στην μετατροπή της προβιταμίνης Α σε Βιταμίνη Α, στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού και στην ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος. Έρευνα του πανεπιστήμιου Harvard έδειξε ότι η έκθεση για μικρό χρονικό διάστημα στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς αντηλιακό συντελεί στην θεραπεία πολλών μορφών καρκίνου όπως του προστάτη, του εντέρου, των πνευμόνων, ακόμα και του δέρματος, ενώ η έκθεση στον Ήλιο για μεγάλο χρονικό διάστημα με αντηλιακό μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση λόγο της αδυναμίας του οργανισμού να δημιουργήσει τις προστατευτικές ουσίες βιταμίνη D και μελανίνη.
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η εισχώρηση των ακτινών UVA και UVB στον εγκέφαλο μπορεί να είναι υπεύθυνες για την ενίσχυση της διάθεσης και της ευχαρίστησης. Σε δημοσίευμα των New York Times αναφέρεται ότι εθελοντές που έκαναν solarium χωρισμένοι σε δυο ομάδες, με την μια ομάδα να χρησιμοποίει solarium με φίλτρα για την υπεριώδη ακτινοβολία και την δεύτερη ομάδα solarium χωρίς φίλτρα, αγνοώντας την διαφορά και κάνοντας συνεδρίες εναλλάξ, είχε σαν αποτέλεσμα η ομάδα που χρησιμοποιούσε το solarium χωρίς τα φίλτρα να αναφέρει ότι ένιωθε μεγαλύτερη ευεξία μετά την συνέδρια, ενώ όταν έπρεπε να επιλέξουν για την τρίτη συνέδρια μηχάνημα επέλεγαν αυτό χωρίς φίλτρα.
Αν λοιπόν επιθυμείτε να αφεθείτε στα χέρια του πανίσχυρου θεραπευτή Ήλιου για την περίθαλψη του σώματος και του νου τότε θα πρέπει να ακολουθήσετε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα που περιλαμβάνει διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, άφθονο νερό και ύπνο νωρίς ώστε να ξυπνήσετε νωρίς και αφού επιλέξετε ένα ηλιόλουστο σημείο, να καθίσετε αναπαυτικά πριν ανατείλει ο Ήλιος, τότε που η ζωτική ενέργεια είναι στο απόγειο της. Φορέστε λευκά άνετα ρούχα και κρατήστε το μυαλό σας με καθαρές και αγνές σκέψεις. Τα υπόλοιπα αφήστε τα στον Ήλιο.
Αποφύγετε τις υπερβολές και την έκθεση στον Ήλιο για πολλές ώρες ,ιδιαίτερα όταν αυτός μεσουρανεί. Όταν μιλάμε για ηλιοθεραπεία εννοούμε θεραπεία και όχι τεχνική μετατροπής του χρώματος μας.
Και μην ξεχνάτε… “ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον”